Jeugdsentiment

Kunnen we niet teruggaan naar vroeger? Natuurlijk niet. En ik bedoel ook niet het sentimenteel terugverlangen naar toen alles ‘beter’ was. Toen ik klein was riep mijn moeder in de winter vaak ’s ochtends vroeg naar mijn kamer: “Hans kijk eens uit het raam hoe mooi!”. Dan lag er een dik pak sneeuw in de tuin, helemaal maagdelijk wit, alleen hier en daar pootafdrukken van Koki, de Siamese kat van de buren. En wij kinderen gingen plannen maken om te gaan sleeën, glijbanen maken, sneeuwbalgevechten te gaan houden of sneeuwforten maken van de speeltoestellen op het Frederik Hendrikplein te ’s-Gravenhage! Genieten. En bij de kachel na het sneeuwballen gooien janken omdat je handen zo tintelden! Want met je handschoenen of wanten aan kon je geen mooie sneeuwballen kneden. Of een sneeuwpop maken, hoe groter de onderste bal, hoe zwaarder het was om het gevaarte voort te rollen. En dan de volgende met zijn vieren of vijven erop tillen. Vooral niet uit je handen laten vallen, want dan kon je helemaal opnieuw beginnen! Achteraf denk ik, wat hadden we een rijk kinderleven!

 

Ik hoor u al denken: “nou zit ie toch te verlangen naar toen het allemaal beter was.”
Ja, u heeft gelijk. Ik kom hierop omdat er eindelijk na een paar magere jaren opeens weer in het midden, oosten en zuiden van het land een flink pak sneeuw is gevallen. Men was dat niet meer gewend, blijkt wel. En wat wordt dus het dringende advies? Ja zeker: blijf zo veel mogelijk binnen en kruip achter de kachel. Een koutje is zo gevat! En om files tegen te gaan, werk thuis! Voor het hele land geldt code geel en in het midden, oosten en zuiden uitgebreid naar code oranje. Mijn moeder had in dit geval gezegd: “Nee hè, code pimpelpaars met een goud randje!” Wat is dit voor waanzin?! Het is winter! Is dat zo gek dat je daar tegenwoordig voor in paniek moet raken?! Goed, ik geef toe dat het verkeer zoveel drukker geworden is, dat waarschuwingen op zijn plek zijn, maar ga niet overdrijven! Ik weet nog dat Reinier Paping de Elfstedentocht won. De “hel van ‘63”, zoals die nu genoemd wordt. Ongelooflijk koud weer, maar toch 50 diehards die de tocht uitreden. Niks code rood, doorschaatsen! Ik was twaalf jaar. Ik schalde bij Reinier Paping zijn huldiging het Friese volkslied mee, toen die huldiging op de tv werd uitgezonden. Tot stomme verbazing van mijn buren, waar ik tv keek. Wij hadden thuis nog geen beeldbuis, mijn moeder vond dat schadelijk in onze opvoeding! Het moet mijn buren ongelooflijk pijn aan de oren gedaan hebben. Ik ben namelijk toondoof, dus ik kan geen wijs houden. De teckels en kat Koki vonden mijn gezang in ieder geval niet mooi! Op de lagere school ben ik zelfs een keer de klas uitgestuurd omdat ik zo verschrikkelijk vals zong.

 

Uiteraard had mijn vader ons het (enigszins bombastische) Friese volkslied geleerd.

Frysk	Nederlands
Frysk bloed tsjoch op! Wol no ris brûze en siede, En bûnzje troch ús ieren om! Flean op! Wy sjonge it bêste lân fan d'ierde, It Fryske lân fol eare en rom. Refrein: Klink dan en daverje fier yn it rûn Dyn âlde eare, o Fryske grûn! Klink dan en daverje fier yn it rûn Dyn âlde eare, o Fryske grûn!	Fries bloed kom op! Ga nu eens bruisen en koken, En bons door onze aderen heen! Kom op! We zingen het beste land op aarde, Het Friese land vol eer en roem.   Refrein: Klink dan en daver ver in het rond Jouw oude eer, o Friese grond! Klink dan en daver ver in het rond Jouw oude eer, o Friese grond!

 

Ik denk dat Reinier Paping nu direct zou zijn opgepakt, gevangengezet of naar een psychiatrische inrichting zou zijn gestuurd door de watjes van de huidige overheid. Twee vlokjes sneeuw? He jasses, natuur, doe niet zo eng. Niet sneeuwen of vriezen!

 

Schaatsen, heerlijk toch?!

Schaatsen: Lekker zwieren en zwaaien. Of toertochten rijden. Pieter Jelles Troelstra, Fries politicus en dichter, heeft het schaatsen ook mooi verwoord: Maaie-op-it-iis.

 

De vertaling van de tekst op de foto:

Mocht de lente vreugde geven,
Ook de winter is me duur;
Als 'k jou zie, zo mooi en dapper,
D' ogen vol van hoger vuur.

 

Met zijn meisje weg te zwieren
Voor een Fries het paradijs!
Als de bomen kaal en naakt zijn
is het: lente op het ijs.

 

Voor Troelstra was het meisje de kinderboekenschrijfster Nienke van Hichtum (Pseudoniem van Sjoukje Bokma de Boer) vooral bekend van het boek Afkes tiental. Het is het verhaal over een arm gezin met tien kleine kinderen, dat aan het einde van de 19e eeuw op het Friese platteland leefde. Door de zorgzaamheid van moeder Afke werd het een gelukkig gezin, waarin men veel voor elkaar over had. Ik heb het eerlijk gezegd nooit gelezen, ik ken alleen de achtergrond. Het gedicht is overigens langer, maar daar kon ik de vertaling niet van vinden en mijn Fries ook weer niet zo goed dat ik het correct kan vertalen.

 

Armoede van de winter nu, tegenover de rijkdom van toen!

In de winter van 1962-1963 Was de Noordzee bevroren. We gingen op zondagochtend na de mis naar het strand, de enorme ijsschotsen bekijken. Dat heeft diepe indruk op me gemaakt. En ik weet nog dat mijn vader met een krantenfoto uit een landelijk dagblad thuiskwam – nee, nu geen verkapte grap over de Telegraaf, ik weet echt niet meer welke krant – waarop mijn broer en (toen nog mijn aanstaande) schoonzusje op stonden die met een schaatstocht over het IJsselmeer meededen. Op respectievelijk hockeyschaatsen en kunstschaatsen! En ik meen dat ze ook later met de autotocht hebben meegedaan!

 

Wat heerlijk als je winters als die hebt meegemaakt. NPO Radio 2 interviewde vrijdag 20 januari 2023 een klein meisje: heb je wel eens eerder sneeuw gezien? “Nee”, antwoordde het meisje. Heel sneu dacht ik! Ze vond het gelukkig wel leuk. De reporters van NPO Radio 2 reageerden daarop heel vreemd. Eentje vond het helemaal niks, een paar minuten is sneeuw wel leuk was zijn antwoord, en daarna is het vieze rotzooi. Maar hij reageerde wel vanuit Curaçao, zittend op een terras in de warme zon! Ergens is er iets faliekant mis in deze maatschappij!

 

Vrijdag 20 januari plaatste iemand het volgende bericht op Facebook. Niet te geloven! Vond hij zelf ook. Hij had een afspraak met een schoolklas groep 8 om zijn school te komen bezoeken. Maar de afspraak werd afgezegd. De reden? Het sneeuwde. Ik heb twee keer met mijn ogen geknipperd toen ik het las en heb vervolgens de inzender gezegd dat ik dit bericht ging verwerken in mijn column. Hij moest er smakelijk om lachen. Zou ik ook gedaan hebben. Terwijl ik dit schrijf beginnen de voetbalverslaggevers op Radio West ook te zeuren. Er vliegt een vliegtuig over het veld, richting het warme zuiden en de verslaggevers zeggen op de radio liever in dat toestel zitten dan nu verslag te doen vanaf een koude tribune van de wegstrijd Rijnsburgse Boys tegen Quick Boys! Nogmaals, er is iets faliekant mis in deze maatschappij. Ik meen dat toen ik klein was er niet gesproken werd over een winterstop of afgelaste wedstrijden omdat er een beetje sneeuw viel.

 

Afgelopen vrijdag, de twintigste januari 2023, had ik eindelijk wat vogels in mijn tuin. Het blijft de komende dagen aan de koude kant, dus met de tuinvogeltelling 27 tot en met 29 januari is er kans op wat meer waarnemingen dan vorig jaar. Vandaag waren er meerdere koolmezen, veel merels en uiteraard mijn privé roodborstje. Roodborstjes, mannetjes, hebben een territorium dat te vuur en te zwaard verdedigd wordt tegen andere mannetjes en over een paar maanden toegankelijk is voor één wijfje! De mijne is de afgelopen dagen iedere dag aanwezig.

 

Vogels voeren

In mijn middelbareschooltijd kregen we nog wel eens ijsvrij in plaats van waarschuwingen voor code geel of rood. Aangezien ik niet echt van schaatsen hield (zie mijn vorige column) betekende dat voor mij op de vrije middag parkietenvoer van mijn moeder gappen en naar Meijendel fietsen. Onderweg op de Buurtweg in Wassenaar genieten van de hamerende spechten, die de naderende lente aankondigden. En in Meijendel het parkietenvoer op de voederplank die tegenover de Boerderij (de pannenkoekentent) stond gooien. En dan zittend op een paaltje rustig kijken naar de vogels. Succes verzekerd. Matkopmees, koolmees, pimpelmees, merel, huismus, groenling, boomklever, grote bonte specht. En één keer een rode kardinaal (In Meijendel zag je wel vaker ontsnapte volièrevogels.) En ook iedere keer twee roodborstjes. Ik weet niet of dat al een paartje was, of dat de voederplank op de grens van twee territoria stond. Vaak is dat met een voederplek het geval.

 

Winter is normaal

Aan het eind van de winter van 1963 waren de brandkranen bevroren. Van die op het Frederik Hendrikplein was de dop losgeschoten en het water dat er toen uit spoot was door het wegvallen van de druk direct bevroren. Het was een vreemd gezicht, zo een kromme dikke straal bevroren water! Vervolgens kwamen er gemeentemedewerkers met een raar roze poeder de brandputten en kolken ontdooien. Ik vraag me na 60 jaar nog steeds af wat voor chemische troep dat was. Zelfs als twaalfjarige jongen dacht ik al dat dat niet gezond kon zijn!

 

Maar om te besluiten. Beschouw winter als iets normaals. Niet in paniek raken en allerlei misleidende codes afkondigen. De ANWB en Rijkswaterstaat gebruiken verschillende codes las ik van de week op nu.nl, lekker handig! Niks daarvan. Geniet ervan dat het eindelijk in grote delen van het land een normale winter is. En stem de verschillende codes op elkaar af, met dezelfde criteria. Dat scheelt een hoop verwarring.. Zo. Dit moest er effe allemaal uit! En ga met je kinderen lekker sleeën op de plekken waar 5 cm sneeuw ligt. Je zult zien hoe leuk zo dat vinden, net zoals wij vroeger, toen alles beter was!